Χρώμιο – επιδράσεις στον ανθρώπινο οργανισμό, πηγές, επιπτώσεις της περίσσειας και της έλλειψης
Συνεχίζοντας την ανασκόπηση των ιχνοστοιχείων που απαιτούνται για την εύρυθμη λειτουργία του ανθρώπινου οργανισμού, σήμερα θα παρουσιάσουμε το χρώμιο, το οποίο, μεταξύ άλλων, υποστηρίζει πολυάριθμες μεταβολικές διεργασίες και διατηρεί την ομοιόσταση. Όπως και τα άλλα ιχνοστοιχεία, θεωρούνταν μέχρι πρόσφατα σχεδόν απαραίτητο, αλλά οι τρέχουσες επιστημονικές έρευνες φαίνεται να το διαψεύδουν εν μέρει, με τις υπερβολές να αποδεικνύονται πολύ επιβλαβείς.
Contents
- 1 Τι είναι το χρώμιο και πότε ανακαλύφθηκε;
- 2 Πόση είναι η ημερήσια απαίτηση σε χρώμιο και από τι εξαρτάται η βιοδιαθεσιμότητά του;
- 3 Ποια τρόφιμα έχουν υψηλές ποσότητες χρωμίου στη σύνθεσή τους;
- 4 Ποιες επιδράσεις του χρωμίου είναι ευεργετικές για την ανθρώπινη υγεία;
- 5 Ποιες θα μπορούσαν να είναι οι συνέπειες μιας έλλειψης ή περίσσειας χρωμίου στον οργανισμό;
Τι είναι το χρώμιο και πότε ανακαλύφθηκε;
Στον πίνακα των στοιχείων του Periodeleyev, το χρώμιο χαρακτηρίζεται με το σύμβολο Cr, το όνομά του προέρχεται από την ελληνική λέξη για το χρώμα ή την απόχρωση, chroma. Ανακαλύφθηκε τον 13ο αιώνα, για την ακρίβεια το 1797, αλλά κατανοήθηκε καλύτερα μόλις στο δεύτερο μισό του 20ού αιώνα από τον Γάλλο καθηγητή χημείας Louis Nicolas Vauqellin.
Το χρώμιο είναι ένα ασημί-γκρι μέταλλο, το οποίο αντιδρά με το οξυγόνο και τα οξέα και χρησιμοποιείται σε πολλές βιομηχανίες και στην ιατρική, συμπεριλαμβανομένης της φυσικής ιατρικής. Λόγω της παρουσίας του στον οργανισμό σε μικρές ποσότητες, έχει ταξινομηθεί ως ιχνοστοιχείο και κάθε προκύπτουσα έλλειψη πρέπει να συμπληρώνεται από εξωτερικές πηγές. Βρίσκεται σε δύο μορφές:
- τοτρισθενές χρώμιο, το οποίο ονομάζεται επίσης χρώμιο ΙΙΙ και ο αριθμός υποδηλώνει το βαθμό οξείδωσής του, ή το τρισθενές χρώμιο, και αυτό είναι εκείνο που χαρακτηρίζεται από θετικές ή ουδέτερες επιδράσεις στην υγεία και αποτελεί συστατικό πολλών συμπληρωμάτων διατροφής. Δεν συσσωρεύεται στον οργανισμό και απομακρύνεται με τα ούρα,
- τοεξασθενές χρώμιο, ή χρώμιο IV, το οποίο με τη σειρά του είναι τοξικό, έχει αρνητική επίδραση στον ανθρώπινο οργανισμό, ευθύνεται για την ανάπτυξη πολλών επικίνδυνων ασθενειών, συμπεριλαμβανομένου του καρκίνου, και χρησιμοποιείται κυρίως στη βιομηχανία.
Πόση είναι η ημερήσια απαίτηση σε χρώμιο και από τι εξαρτάται η βιοδιαθεσιμότητά του;
Δεδομένου ότι το χρώμιο, ακόμη και του τύπου ΙΙΙ, όπως βρίσκεται σε πολλά τρόφιμα, μπορεί να είναι επιβλαβές σε υπερβολική ποσότητα, είναι χρήσιμο να γνωρίζουμε ποιες είναι οι μέγιστες επιτρεπόμενες και ασφαλείς δόσεις ανάλογα με την ηλικία:
- 0,03 έως 0,08 mg,
- παιδιά από 4 έως 6 ετών: 0,03 έως 0,12 mg,
- παιδιά και έφηβοι άνω των 7 ετών: 0,05 έως 0,2 mg,
- ενήλικες: 0,05 έως 0,2 mg,
- άτομα με μειωμένη απορρόφηση γλυκόζης: 0,4 έως 0,6 mg.
Η βιοδιαθεσιμότητα του χρωμίου εξαρτάται από διάφορους παράγοντες, κυρίως από το τι άλλες δραστικές ουσίες, βιταμίνες ή μέταλλα, παρέχουμε ταυτόχρονα εκτός από αυτό. Η ταυτόχρονη χρήση βιταμίνης C μπορεί να την αυξήσει, ενώ μέταλλα όπως ο ψευδάργυρος, το μαγγάνιο και ο σίδηρος το καθιστούν λιγότερο καλά απορροφήσιμο. Η συμπλήρωσή της συνιστάται ιδιαίτερα σε διάφορες περιπτώσεις:
- τον κίνδυνο εμφάνισης διαβήτη,
- συνεχής κόπωση, τόσο σωματική όσο και πνευματική,
- υπερβολική όρεξη και άλλα προβλήματα με τη φυσιολογική όρεξη,
- το γήρας και οι επιπτώσεις της γήρανσης,
- κατά τη διάρκεια του στρες και των καταθλιπτικών επεισοδίων.
Ποια τρόφιμα έχουν υψηλές ποσότητες χρωμίου στη σύνθεσή τους;
Εξετάζοντας τη σύνθεση πολλών ευρέως χρησιμοποιούμενων συμπληρωμάτων διατροφής, μπορεί κανείς να διαπιστώσει ότι το χρώμιο είναι μία από τις σημαντικότερες δραστικές ουσίες σχεδόν σε όλα. Ωστόσο, αξίζει να σκεφτούμε αν είναι καλή ιδέα να καταναλώνουμε μεγάλες ποσότητες δισκίων, οι οποίες επιβαρύνουν το πεπτικό σύστημα, όταν το στοιχείο αυτό μπορεί να παρέχεται στον οργανισμό με έναν ασφαλέστερο, φυσικό τρόπο. Μπορεί να βρεθεί σε ένα ευρύ φάσμα τροφίμων που θα πρέπει να χρησιμοποιείτε στη διατροφή σας, όπως
- ψωμί ολικής άλεσης, όπως το σκούρο ψωμί σικάλεως,
- πλιγούρι ολικής άλεσης και δημητριακά,
- άπαχο κρέας πουλερικών, ιδίως γαλοπούλας και πάπιας,
- ψάρια και θαλασσινά,
- μαγειρεμένο βοδινό κρέας,
- άπαχο χοιρινό κρέας, ιδίως χοιρινό φιλέτο,
- αυγά κότας,
- μαγιά,
- καρύδια Βραζιλίας και καρύδια,
- μουχλιασμένα και κίτρινα τυριά,
- ορισμένα φρούτα, ιδίως μήλα, μπανάνες και πορτοκάλια,
- λαχανικά: σπανάκι, ντομάτες, μπρόκολο, πράσινα μπιζέλια, σπαράγγια, αγκινάρες, μαρούλια,
- μπαχαρικά όπως το πιπέρι και το θυμάρι,
- μανιτάρια.
Ποιες επιδράσεις του χρωμίου είναι ευεργετικές για την ανθρώπινη υγεία;
Τώρα που γνωρίζουμε τι πρέπει να τρώμε για να εξασφαλίσουμε επαρκή επίπεδα χρωμίου στον οργανισμό, ήρθε η ώρα να μάθουμε ποιες ιδιότητες και χρήσεις του χρωμίου είναι ευεργετικές για πολλές πτυχές της υγείας μας. Το στοιχείο αυτό έχει ένα ευρύ φάσμα εφαρμογών, με τους ειδικούς να επισημαίνουν ιδιαίτερα τις ακόλουθες:
Πρόληψη κατά του διαβήτη
Η διατήρηση επαρκών επιπέδων χρωμίου είναι απαραίτητη για τα άτομα που έχουν διαγνωστεί με διαβήτη τύπου 2. Το στοιχείο έχει πολύ καλή επίδραση στο πάγκρεας, ρυθμίζοντας και βελτιώνοντας το έργο του, κυρίως την παραγωγή ινσουλίνης, της ορμόνης που είναι υπεύθυνη για τη διατήρηση μιας ασφαλούς ποσότητας γλυκόζης στο αίμα- αυξάνει επίσης την ανοχή του οργανισμού στη δράση της.
Ρύθμιση των πεπτικών και μεταβολικών διεργασιών
Αυτό είναι εφικτό επειδή αποτελεί μέρος των ενζύμων που είναι υπεύθυνα γι’ αυτό, έτσι ώστε ο οργανισμός να χωνεύει ακόμη και τις πιο βαριές τροφές πιο αποτελεσματικά, ενώ παράλληλα προετοιμάζει τη σωστή πορεία του μεταβολισμού των πρωτεϊνών και την παραγωγή των απαραίτητων λιπαρών οξέων. Ορισμένες μελέτες δείχνουν επίσης τις ευεργετικές επιδράσεις του στην απώλεια βάρους, την πρόληψη του υπέρβαρου και της παχυσαρκίας και τη μείωση του σωματικού λίπους.
Σε συνδυασμό με τις φυτικές ίνες, για παράδειγμα, θεωρείται ότι είναι πιο αποτελεσματική στην καταστολή της όρεξης, ιδίως για γλυκά, και ότι παρέχει μεγαλύτερο αίσθημα κορεσμού αποτρέποντας το τσιμπολόγημα μεταξύ των γευμάτων. Ωστόσο, η χρήση του σε μια δίαιτα απώλειας βάρους απαιτεί προηγούμενη διαβούλευση με ειδικό, γιατρό ή επαγγελματία διατροφολόγο, ενώ η συμπληρωματική χορήγηση χρωμίου από μόνη της μπορεί να οδηγήσει σε επικίνδυνη αύξηση.
Προστασία από καρδιαγγειακές παθήσεις
Η οποία είναι δυνατή χάρη στην αντιοξειδωτική του δράση, βοηθώντας να απαλλαγούμε από τις απειλητικές για την υγεία ελεύθερες ρίζες, αιτία των καρδιαγγειακών παθήσεων, μεταξύ άλλων. Επιπλέον, το χρώμιο μειώνει το επίπεδο του “κακού” κλάσματος της χοληστερόλης LDL στο αίμα, ενώ αυξάνει το “καλό” κλάσμα HDL- προλαμβάνει επίσης την αθηροσκλήρωση μειώνοντας τον κίνδυνο φλεβικής συμφόρησης.
Ενίσχυση των οστών και προστασία τους από την οστεοπόρωση
Καθώς γερνάμε, η δομή των οστών μας αρχίζει να αποδυναμώνεται και αυτό μπορεί να ενισχυθεί και πάλι με την παροχή επαρκών ποσοτήτων χρωμίου. Το κύριο καθήκον του από την άποψη αυτή είναι να σταματήσει τις διαδικασίες υπερβολικής έκπλυσης του ασβεστίου, του πιο σημαντικού υλικού για την οικοδόμηση των οστών, το οποίο απομακρύνεται με τα ούρα. Με αυτόν τον τρόπο, το χρώμιο εξουδετερώνει ταυτόχρονα την ανάπτυξη της οστεοπόρωσης και την αυξημένη ευαισθησία των οστών σε κατάγματα.
Αντιμετωπίζει τις γνωστικές διαταραχές και την κατάθλιψη
Μια άλλη σημαντική εφαρμογή του χρωμίου, η οποία ερευνάται συνεχώς, είναι ότι μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την ενίσχυση των γνωστικών λειτουργιών που έχουν αποδυναμωθεί για διάφορους λόγους. Αυτό ισχύει ιδίως για τα άτομα με Alzheimera ή τη νόσο του Πάρκινσον, που εκδηλώνεται ακριβώς με προβλήματα μνήμης ή εκμάθησης νέων πληροφοριών.
Ορισμένοι ειδικοί επισημαίνουν επίσης την αντικαταθλιπτική δράση του χρωμίου και την υποστήριξη στην αντιμετώπιση των αρνητικών επιπτώσεων του μακροχρόνιου στρες. Μελέτες έχουν δείξει ότι το χρώμιο αυξάνει τα επίπεδα της σεροτονίνης, επάξια γνωστής ως “ορμόνη της ευτυχίας”, και αναστέλλει την υπερβολική έκκριση κορτιζόλης, με τη σειρά της γνωστής ως “ορμόνη του στρες”.
Ποιες θα μπορούσαν να είναι οι συνέπειες μιας έλλειψης ή περίσσειας χρωμίου στον οργανισμό;
Οι ειδικοί επισημαίνουν, όχι χωρίς συγκεκριμένους λόγους, την ανάγκη διατήρησης των συνιστώμενων ποσοτήτων αυτού του στοιχείου που περιγράφηκαν παραπάνω. Τόσο η ανεπάρκεια όσο και η περίσσεια του μπορεί να γίνει η αιτία πολλών προβλημάτων, διαταραχών της υγείας, που μερικές φορές είναι πολύ ενοχλητικές και απαιτούν την παρέμβαση ενός γιατρού.
Ανεπάρκεια χρωμίου
Η ανεπάρκεια χρωμίου συναντάται συχνότερα όταν η καθημερινή διατροφή στερείται προϊόντων με επαρκείς ποσότητες χρωμίου, ενώ άλλες εξίσου συχνές αιτίες ανεπάρκειας είναι
- το χρόνιο στρες,
- η ακατάλληλα διεξαχθείσα θεραπεία απώλειας βάρους,
- η επίδραση των λοιμώξεων και των φλεγμονών που αναπτύσσονται στον οργανισμό,
- η έντονη σωματική άσκηση,
- διαταραχές των νεφρών και του ουροποιητικού συστήματος, που προκαλούν υπερβολική απομάκρυνση του χρωμίου στα ούρα,
- κατάχρηση αλκοόλ,
- παρατεταμένη παρεντερική διατροφή.
Σε κάθε μία από αυτές τις περιπτώσεις πρέπει να αναμένονται συμπτώματα ανεπάρκειας αυτού του ιχνοστοιχείου:
- αύξηση των επιπέδων χοληστερόλης LDL και γλυκόζης στο αίμα,
- αίσθημα συνεχούς κόπωσης,
- νευρικότητα και ευερεθιστότητα,
- διακυμάνσεις της διάθεσης,
- άγχος,
- έντονοι πονοκέφαλοι
- ναυτία,
- μούδιασμα στα δάχτυλα των χεριών και των ποδιών,
- προβλήματα συντονισμού
- αυξημένη όρεξη για γλυκά,
- κίνδυνος εμφάνισης υπεργλυκαιμίας, δηλαδή αυξημένων επιπέδων σακχάρου στο αίμα, που μπορεί να οδηγήσει ακόμη και σε διαβήτη.
Περίσσεια χρωμίου
Όπως μπορείτε εύκολα να μαντέψετε, προκύπτει όταν παρέχουμε υπερβολική ποσότητα από αυτό με τα τρόφιμα ή με τη μορφή συμπληρωμάτων διατροφής, αν και στην πρώτη περίπτωση, η υπερδοσολογία χρωμίου είναι πολύ σπάνια. Μια τέτοια κατάσταση δεν θα πρέπει να υποτιμάται ούτε αυτή, εκτός αν θέλετε να αντιμετωπίσετε τις σοβαρές επιπτώσεις στην υγεία από την περίσσεια χρωμίου για τον οργανισμό, οι οποίες είναι:
- αυξημένη πιθανότητα βλάβης του ήπατος, του παγκρέατος, των νεφρών ή των πνευμόνων, με σοβαρή υπερδοσολογία ακόμη και μη αναστρέψιμη,
- βλάβη στο δέρμα και μάλιστα σε κυτταρικό επίπεδο, καθώς το χρώμιο μπορεί να οδηγήσει σε βλάβη της δομής DNA,
- υψηλότερη πιθανότητα ανάπτυξης όγκων,
- βλάβη των βλεννογόνων μεμβρανών,
- μειωμένη αποτελεσματικότητα του ανοσοποιητικού συστήματος,
- διαταραχή του θυρεοειδούς αδένα,
- χαμηλότερη απορρόφηση και αφομοίωση άλλων θρεπτικών συστατικών, ιδίως του σιδήρου και του ψευδαργύρου.
Πηγές:
- https://www.webmd.com/diet/supplement-guide-chromium
- https://www.healthline.com/nutrition/chromium-foods
- https://www.webmd.com/diet/foods-high-in-chromium