Overgewicht en obesitas – verschillen, oorzaken en ziekten die ze veroorzaken
Lopend door de straten van onze steden komen we steeds vaker mensen tegen van wie het uiterlijk aangeeft dat hun lichaamsgewicht afwijkt van de gestelde norm. Dergelijke gewichtsafwijkingen kunnen van uiteenlopende omvang zijn, variërend van licht overgewicht van enkele kilo’s tot morbide zwaarlijvigheid, waardoor niet alleen de gezondheid, maar in extreme gevallen zelfs het leven wordt bedreigd. We moeten eerlijk zijn tegenover onszelf: we komen in een ongekend tempo aan, en specialisten classificeren deze onaangename toestand nu al als een sociale ziekte en een van de moeilijkst te behandelen. Zelfs een paar kilo meer moet dus onze bezorgdheid wekken, want als we het niet onder controle houden, kunnen de resultaten desastreus zijn. Er zijn vele methoden om overgewicht en obesitas te bestrijden, die wij op deze pagina beschrijven, maar het is ook de moeite waard te leren over de verschillen tussen deze ziekten, de oorzaken die ze veroorzaken en de bedreiging die ze voor ons lichaam vormen.
Contents
Overgewicht en obesitas – hoe onderscheidt u ze?
De meesten van ons denken dat de begrippen overgewicht en obesitas hetzelfde zijn en dat er geen verschil tussen beide is. Specialisten geven echter duidelijk aan dat er verschillen zijn, en wel diametraal, en dat hun juiste onderscheid het mogelijk maakt de juiste behandeling toe te passen, een goed gekozen vermageringskuur. Beide kwalen houden rechtstreeks verband met de structuur van het menselijk lichaam, dat voor een groot deel bestaat uit vetweefsel, waarvan de juiste hoeveelheid bij vrouwen niet meer dan 15 – 20 procent van het lichaamsgewicht mag bedragen, en bij mannen 12 procent. Elke afwijking, hoe klein ook, van de norm betekent overgewicht, ook wel overgangstoestand genoemd, die, indien verwaarloosd, tot zwaarlijvigheid leidt. Dit is in zekere zin een toestand die aan een ziekte voorafgaat en die ontstaat doordat wij het lichaam van te veel voedsel voorzien, en deze overtollige energie, die niet kan worden verbrand, door het lichaam wordt afgezet in de vorm van vetrolletjes op verschillende plaatsen in het lichaam. Het lichaamsgewicht neemt natuurlijk automatisch toe en men gaat ervan uit dat we overgewicht hebben wanneer het boven een maximum van 10% van de norm komt, bijvoorbeeld berekend aan de hand van de BMI-index, d.w.z. de body mass index. Dit mag zeker niet worden onderschat, want het volgende stadium van de ziekte is zwaarlijvigheid.
Obesitas, op haar beurt, is een situatie waarin het overgewicht de veilige 10% allang heeft overschreden, en de Wereldgezondheidsorganisatie schat dat deze gevaarlijke beschavingsziekte tegen 2025 één op de vier mensen in de wereld zal treffen. De meeste gevallen worden geregistreerd in hoogontwikkelde landen, waaronder natuurlijk ons eigen continent, en in Polen hebben we al te maken met een echte epidemie van overgewicht en obesitas. Helaas zijn het niet alleen volwassenen die hierdoor worden getroffen, en artsen in ons land luiden de alarmklok dat Poolse kinderen het snelst in gewicht toenemen in heel Europa. Sinds bijna 50 jaar classificeren specialisten zwaarlijvigheid als een chronische ziekte die gepaard gaat met een vrijwel ongecontroleerde opeenhoping van vetweefsel en gewichtstoename, en verdelen zij het in verschillende graden naar gelang van de berekende BMI-index:
- BMI van 30 tot 34,9 – eerstegraads obesitas;
- BMI van 35 tot 39,9 – obesitas van de tweede graad;
- BMI groter dan 40 – ernstige zwaarlijvigheid, levensbedreigend en onmiddellijke behandeling vereist.
Kortom, we kunnen zeggen dat we zwaarlijvig zijn wanneer de hoeveelheid lichaamsvet bij vrouwen meer dan 25, en bij mannen meer dan 25 procent van het totale lichaamsgewicht bedraagt.
Overgewicht en zwaarlijvigheid – oorzaken
Het is moeilijk om slechts één oorzaak aan te wijzen voor de toename van het lichaamsgewicht, hoewel we niet verhullen dat de meest voorkomende gewoon een ongeremde en moeilijk te stillen eetlust is en een ongeschikt, calorierijk dieet, dat juist leidt tot overmatige groei van vetweefsel. Hoewel overgewicht en zwaarlijvigheid fundamenteel verschillend zijn, blijft de hoofdoorzaak voor beide dezelfde. Bij gebrek aan tijd om zelf een gezonde maaltijd te bereiden, grijpen we naar wat voor handen is, meestal naar kant-en-klaargerechten die in de magnetron zijn opgewarmd, of naar het schadelijkste fast food. Wij denken dat als wij van tijd tot tijd een pizza of een hamburger eten, dit geen negatieve invloed op ons lichaam zal hebben, maar wanneer dit regelmatig wordt herhaald, gaat het gewicht omhoog. Dergelijke maaltijden zijn ook verstoken van de meeste voedingsstoffen die essentieel zijn voor de gezondheid, wat een negatieve invloed heeft op de algemene gezondheid.
Snacken en ongezonde voeding zijn niet de enige redenen, even vaak worden overgewicht en obesitas veroorzaakt door:
- genetische aandoeningen, waarbij beide aandoeningen vaak van de ouders worden geërfd;
- omgevingsfactoren, hoofdzakelijk levensstijl, onregelmatige voeding, geen ontbijt eten, de belangrijkste maaltijd die energie geeft voor de dag, geen fruit en groenten eten, alleen verwerkt voedsel eten;
- gebrek aan lichaamsbeweging, niet alleen door de sedentaire aard van ons werk, maar meestal gewoon door onze luiheid;
- psychologische factoren, vooral ernstige stress of depressie, soms resulterend in overmatig snacken;
- nachtelijk eet syndroom, dat zich uit door oncontroleerbaar eten ’s nachts;
- dwangmatig eet syndroom, ook bij ernstige stress of nervositeit;
- Hormonale stoornissen, zoals een verhoogde afscheiding van hetstresshormoon cortisol, en schildklieraandoeningen hebben een grote invloed op gewichtstoename;
- andere co-morbiditeiten, vaak kanker;
- alcoholmisbruik, dat de spijsvertering en de stofwisseling verstoort;
- het nemen van bepaalde medicijnen, vooral kalmerende middelen, progesteronen en oestrogenen;
- economische factoren die het onmogelijk maken gezond voedsel te kopen;
- stoppen met roken, wat vaak gepaard gaat met een aanzienlijke gewichtstoename.
Overgewicht en obesitas – zichtbare uiterlijke symptomen
Het valt niet te ontkennen dat sommige van de bovengenoemde oorzaken ook bij onszelf kunnen worden gevonden, en een juiste en vooral vroegtijdige diagnose maakt het veel gemakkelijker om een doeltreffende methode te vinden om overgewicht en obesitas te bestrijden. Hun symptomen zijn zo kenmerkend dat zij, op enkele gevallen na, niet met iets anders kunnen worden verward. Het eerste is natuurlijk gewichtstoename en vetrollen die zich vooral op de buik afzetten, en ook de gelaatstrekken kunnen vervormd zijn. De andere, even frequente, zijn progressieve beperkingen die het moeilijk maken om veel schijnbaar alledaagse dagelijkse activiteiten uit te voeren. Er is ook kortademigheid en overmatig zweten bij de geringste fysieke inspanning, zoals alleen maar de trap oplopen.
Overgewicht en obesitas – de gezondheidsrisico’s ervan
De uiterlijke symptomen zijn zeker belangrijk, maar veel belangrijker is de ravage die zwaarlijvigheid aanricht in ons lichaam. De lijst van ziekten waaraan wij blootstaan wanneer wij ons in deze toestand brengen, die juist veroorzaakt wordt door de ophoping van te veel vetweefsel, is zeer lang, en de gevaarlijkste daarvan zijn
- ziekten van het hart en de gehele bloedsomloop, hypertensie, atherosclerose, ischemische hartziekte, hartspierfalen, wat leidt tot vele ernstige complicaties, waaronder een hartaanval of een beroerte;
- diabetes, vooral type 2, en een verhoogd cholesterolgehalte in het bloed;
- galstenen en nieraandoeningen;
- kanker;
- artritis, vooral in de onderste ledematen en in de wervelkolom, meestal in de lendenstreek, waardoor zelfs een normale mobiliteit onmogelijk wordt;
- chronische veneuze insufficiëntie, gemanifesteerd door pijnlijke en ontsierende spataderen;
- ziekten van het spijsverteringsstelsel, niet alleen gewone spijsverterings- of stofwisselingsstoornissen, maar ook hinderlijke constipaties, ontstekingen van de galblaas, de ingewanden en de maag;
- verstoringvan het hormonale evenwicht van het lichaam;
- verminderd libido, vooral bij mannen, met als gevolg erectiestoornissen en minder zin in seks;
- problemen met zwanger worden,zwanger worden en de gezondheid van het ongeboren kind;
- eenaanzienlijke vermindering van de levensverwachting, zelfs met enkele jaren.
Negeren is een vergissing waarvan de gevolgen vaak onherstelbaar zijn, dus wanneer we de eerste tekenen van overgewicht of zwaarlijvigheid zien, is het tijd om actie te ondernemen. Er zijn vele methoden die we kunnen gebruiken, te beginnen met een vermageringsdieet, via farmacologische middelen of voedingssupplementen die het vermageren ondersteunen, en we zullen ze allemaal in meer detail presenteren in de volgende berichten.