Onder de vele dranken die we dagelijks nuttigen, staat koffie al jaren bovenaan de lijst, en zonder koffie kunnen we ons meestal geen goed begin van de dag voorstellen. Laten we eerlijk zijn, we drinken het in astronomische hoeveelheden en het is niet overdreven te stellen dat het de populairste drank ter wereld is geworden, ondanks het feit dat de meeste artsen wijzen op de tamelijk negatieve invloed ervan op onze gezondheid. Het is zelfs thee voorbijgestreefd in populariteit en praktisch al zijn variëteiten, ook in het Verenigd Koninkrijk waar het vroeger als de nationale drank werd beschouwd. Er verschijnen steeds nieuwe ideeën over hoe je het het beste kunt drinken, en onlangs is kogelvrije koffie, ook wel bulletproof coffee genoemd, behoorlijk populair geworden. Het recept is uitgevonden door David Asprey, een Amerikaan die een populaire blog over gezond eten runt.

Voor we het bulletproof coffee-concept verder uitdiepen, moeten we weten hoe het bij ons op tafel is gekomen en waarom we zo graag naar een kopje van deze aromatische, opwekkende drank grijpen. Het is moeilijk te zeggen uit welk land deze kleine groene bonen oorspronkelijk afkomstig zijn – wij schrijven met opzet groen, omdat zij hun karakteristieke bruin-zwarte kleur pas na het roosteren krijgen. Volgens de legende zag een Ethiopische herder dat zijn schapen onbekende vruchten met eetlust aten, plukte er zelf een paar en brouwde er een drank van, die hem een flinke energieboost gaf.

We weten niet hoe waar dit is, maar we weten wel dat de oorsprong van koffie in Europa teruggaat tot de 16e eeuw en dat de eerste koffiehuizen waar koffie werd geschonken, werden gesticht in Istanboel, vanwaar het zijn weg vond naar onder meer Nederland en Engeland. Het drinken ervan riep aanvankelijk enige controverse op vanwege de Arabische oorsprong, maar paus Clemens VIII, een groot koffieliefhebber, maakte ondubbelzinnig korte metten met deze vooroordelen. Het verscheen in ons land na de zegevierende Slag bij Wenen met de terugkerende troepen van koning Jan III Sobieski, en de eerste Poolse koffiehuizen werden opgericht in Gdansk, om er in het begin van de 19e eeuw alleen al in Warschau 122 te bereiken.

Het drinken van koffie, vooral grote hoeveelheden, is nog steeds controversieel, maar dit keer om strikt medische redenen en niet vanwege het land waar de koffie vandaan komt. De meningen over de gezondheidseigenschappen zijn verdeeld, en zo nu en dan komen we van verschillende specialisten totaal tegenovergestelde meningen tegen. Sommigen zeggen dat koffie schadelijk is en dat we het onmiddellijk moeten vervangen door dranken als yerba mate of groene thee, terwijl anderen, wijzend op de gezondheidsbevorderende eigenschappen ervan, het zelfs aan hun patiënten aanraden. De waarheid ligt, zoals altijd, in het midden, maar veel van de gezondheidsvoordelen van koffie kunnen echt niet worden ontkend. Zij zijn een direct gevolg van de samenstelling, waarvan de belangrijkste werkzame stof cafeïne is. Studies hebben aangetoond dat cafeïne vooral stimulerende eigenschappen heeft, de concentratie bevordert en slaperigheid en vermoeidheid vermindert, versnelling van het metabolisme en, bijgevolg, vetverbranding. Koffie bevat ook verscheidene waardevolle mineralen: natrium, calcium, magnesium en kalium, maar het is volledig verstoken van vitaminen. Ondanks deze relatief slechte samenstelling is aangetoond dat koffie doeltreffend is bij de preventie en behandeling van sommige ziekten, zoals:

Uiteraard moet koffie met mate worden gedronken en niet in overmaat, want dat kan leiden tot onaangename reacties van het spijsverteringsstelsel, en de aanbevolen dagelijkse dosis cafeïne voor een volwassene bedraagt maximaal 600 mg, die niet mag worden overschreden. Als we dat wel doen, moeten we rekening houden met ernstige bijwerkingen, die naast verslaving aan deze stof kunnen bestaan uit hoofdpijn en duizeligheid van uiteenlopende intensiteit, een gevoel van afleiding of sterke opwinding, overmatige nervositeit, stuiptrekkingen die zelfs tot bewustzijnsverlies kunnen leiden, slaapproblemen en slapeloosheid. Zwangere vrouwen wordt ook aangeraden voorzichtig te zijn met cafeïnehoudende dranken, hoewel er geen studies zijn die hebben aangetoond dat deze stof een negatief effect heeft op de ontwikkeling van de foetus.

Als we horen dat iets kogelvrij is, denken we onmiddellijk aan de vesten die soldaten en politieagenten dragen of aan kogelvrije ramen, maar zeker niet aan koffie. We kunnen het met veel bijvoeglijke naamwoorden beschrijven, de smaak en het aroma ervan prijzen of wijzen op de tekortkomingen ervan, maar na een ogenblik nadenken kunnen we zeggen dat de term past bij de gezondheidseigenschappen ervan. De bedenker van dit concept, en de bedenker van een nieuwe manier om onze favoriete drank te drinken, is David Asprey, wiens grootste passie een gezonde, ecologische levensstijl is.

Hij heeft al jaren een blog waarop hij zijn ideeën en gedachten deelt, en toen hij voor het eerst het recept voor bulletproof coffee publiceerde, had hij niet verwacht dat het een ware revolutie zou veroorzaken. Tijdens een reis naar Tibet in 2004 proefde hij de nationale drank van de regio, thee met melk en yakboter , en kwam hij op het idee om zijn favoriete koffie te combineren met vet. Natuurlijk liet hij de uiterst ongezonde, moeilijk verteerbare yakboter achterwege en verving die gewoon door gewone koemelkboter en MCT-vetten. Dit is een andere nieuwigheid op het gebied van gewichtsverlies, middellange-keten vetzuren, waarvan ons lichaam de vertering regelt zonder de medewerking van lipase en gal, die noodzakelijk zijn voor de vertering van andere vetten.

De voornaamste bron van MCT zijn zuivelproducten en de steeds populairder wordende kokosolie, waarmee we andere oliën vervangen die vroeger in de keuken werden gebruikt. MCT vetten hebben een gunstige invloed op de opname van voedingsstoffen door ons spijsverteringsstelsel, vertragen de darmperistaltiek en vergroten het gevoel van verzadiging, wat een belangrijk element is in de preventie van overgewicht en obesitas. David raadpleegde zijn voedingsdeskundige over het idee van kogelvrije koffie, omdat hij op zijn minst een gedeeltelijke bevestiging wilde van zijn vermoedens over de mogelijke gezondheidseigenschappen ervan.

Het recept voor dit soort koffie verscheen voor het eerst op een blog in 2009 en werd vrijwel onmiddellijk populair bij miljoenen mensen over de hele wereld, waaronder beroemdheden van de voorpagina’s van kranten, en in Polen is de grote promotor ervan Anna Lewandowska, de vrouw van Robert Lewandowski de aanvoerder van het voetbalelftal van ons land. David Asprey, dat deze nieuwe culinaire trend creëert, baseert zijn veronderstellingen op twee pijlers: de gezondheidseigenschappen van cafeïne in koffie en de eigenschappen van vetten die aan de koffie worden toegevoegd. Hij prijst het voortdurend aan op zijn blog, hoewel na de aanvankelijke golf van enthousiasme steeds meer mensen sceptisch worden over het combineren van de twee ingrediënten samen. Asprey zelf beweert nog steeds dat het dagelijks drinken van Bulletproof Coffee een gunstig effect heeft op het lichaam, vooral wanneer het ’s ochtends wordt ingenomen, en hij beveelt het vooral aan voor actieve mensen, zowel lichamelijk als geestelijk, die ’s ochtends een flinke energieboost nodig hebben om de hele dag door te kunnen gaan. Onder de vele voordelen van deze manier van koffie consumeren die hij benadrukt, is ook het benadrukken waard:

Als we kijken naar de gezondheidseigenschappen van Bulletproof Coffee, die door David Asprey worden belicht, is het echt moeilijk om ze te weerstaan en bijna onmiddellijk krijgen we zin om te proberen hoe koffie met toegevoegde vetten smaakt. De maker ervan beveelt het speciaal aan voor mensen die een dieet volgen om af te vallen, vooral de ketogeen variant, ook bekend als een koolhydraatarm dieet. Het is ongetwijfeld in de mode, maar het voedingsmodel dat het voorstaat is zeer omstreden onder artsen en professionele voedingsdeskundigen. Het ernstigste bezwaar is de bijna volledige eliminatie van koolhydraten, wat in korte tijd leidt tot een ernstig gebrek aan glycogeen dat door onze lever wordt aangemaakt.

Bovendien is de consumptie van producten die rijk zijn aan eiwitten en enkel vetten, zoals die welke aan kogelvrije koffie worden toegevoegd, niet zonder gevolgen voor de gezondheid. Ze zijn zeker nodig, maar overmatig gebruik kan contraproductief zijn. Snel gewichtsverlies wekt echter veel belangstelling voor deze manier van afvallen, maar het is de moeite waard na te gaan wat de negatieve gevolgen kunnen zijn. Het is dus altijd beter om de juiste verhoudingen in uw voeding aan te houden, 80 tot 20 procent, waarbij 80 procent allemaal gezonde producten zijn met hoge aanbevolen voedingswaarden en de resterende 20 procent kleine afwijkingen van het dieet zijn, die u zich van tijd tot tijd moet permitteren om uw welzijn te handhaven.

Echter, voordat u besluit om bulletproof coffee in uw dagelijkse menu te introduceren, moet u weten dat de theorieën erover die David Asprey verkondigt met behulp van verschillende media niet echt worden ondersteund door professioneel uitgevoerde wetenschappelijke studies. Alle resultaten waarmee wij te maken hebben, zijn slechts proeven die door hemzelf zijn uitgevoerd, d.w.z. door een persoon met nogal onvoldoende deskundigheid en ervaring op dit gebied, en bovendien zijn ze alleen uitgevoerd op dieren, ratten en muizen, en alleen op jonge dieren, zodat ze naar onze mening niet erg betrouwbaar kunnen zijn. Vrijwel geen enkele eigenschap van Bulletproof Coffee is wetenschappelijk bevestigd en de informatie die we erover kunnen geven is alleen gebaseerd op de gezondheidseffecten van de afzonderlijke stoffen die het bevat. Geen enkele serieuze instelling, zoals de laboratoria van gerespecteerde universiteiten of medische concerns, heeft bevestigd dat het afslankende effect, de versnelling van de stofwisseling om de vetverbranding te vergemakkelijken, of de verbetering van de geestelijke vermogens, groter zijn dan bij het drinken van gewone zwarte koffie zonder de toevoeging van koeienboter en kokosolie.

Veel deskundigen wijzen ook op de ontoereikende wijze waarop het lichaam van de nodige porties vetten wordt voorzien. Professionele voedingsdeskundigen zeggen eenvoudigweg dat ze in een sterke, te geconcentreerde dosis aan koffie worden toegevoegd, waarbij andere, even belangrijke voedingsstoffen, vitaminen en koolhydraten worden weggelaten. Als we boter als vet toevoegen, moeten we ook rekening houden met een gevaarlijke stijging van het gehalte aan schadelijk cholesterol LDL in het bloed. Volgens hen is een betere oplossing om vetten in een meer toegankelijke vorm aan te bieden, in producten zoals noten, amandelen en in zaden van granen, een smakelijke en gezonde aanvulling op de havermout die we elke dag als ontbijt eten. Eieren bevatten ook veel licht verteerbare vetten, hoewel we die niet in grote hoeveelheden moeten eten, en de beste onverzadigde vetten vol Omega – 3 en Omega – 6 zuren zitten invis, schaal- en schelpdieren en olijfolie.

Zoals je ziet zijn er nogal wat bezwaren tegen de voedingseigenschappen van kogelvrije koffie, en die kunnen niet helemaal genegeerd worden, maar het zou verkeerd zijn om te zeggen dat het volledig schadelijk is en niet gedronken mag worden. Zoals alles moet ook dit met mate worden geconsumeerd, en zeker niet elke dag, en naar onze mening kan het niet in de plaats komen van een gezond, voedzaam ontbijt, boordevol voedingsstoffen. Het is dit en niet bulletproof coffee dat ons energie verschaft voor de activiteiten van de hele dag, hoewel het deze effectief kan ondersteunen. Als het echter af en toe wordt geconsumeerd, is het een heel aangename nieuwe culinaire ervaring, met bepaalde, zij het niet volledig bevestigde gezondheidsvoordelen. Daarom, voor al diegenen die het willen proberen, hier de meest gebruikelijke brouwmethode, ook aanbevolen door David Asprey.

Het belangrijkste is de juiste ingrediënten te kiezen en niet te vertrouwen op goedkope koffie van lage kwaliteit uit de nabije markt. We zouden alleen de beste soorten moeten kiezen, op traditionele wijze bereid in kleine, ecologische branderijen, alleen dan kunnen we hun unieke smaak ten volle waarderen. Even belangrijk is de kwaliteit van het toegevoegde vet, echte boerenboter van koemelk of ongeraffineerde koudgeperste kokosolie. Het eerste wat we moeten doen is een koffievoorraad bereiden, in de vorm van 100 – 200 milliliter sterke, essentiële espresso. Alleen hieraan voegen we een eetlepel geklaarde, noodzakelijkerwijs ongezouten boter en twee eetlepels kokosolie toe, en al deze ingrediënten worden grondig met elkaar vermengd met behulp van een mixer. Koffie die op deze manier is bereid, kan worden gezoet, natuurlijk niet met witte suiker, maar bijvoorbeeld met stevia, en de smaak kan worden verbeterd met uw favoriete specerijen, zoals vanille of kaneel.