Antioxidanten – een effectieve barrière tegen aanvallen van vrije radicalen
Gezondheid is het kostbaarste bezit dat wij hebben en daarom is het onze plicht ervoor te zorgen. Helaas gaat het niet altijd zoals we zouden willen, en worden we in de loop van ons leven geteisterd door kleinere en grotere kwalen. Dit kunnen zowel kleine, relatief onschadelijke infecties zijn, als ernstiger ziekten, waaronder kanker van diverse inwendige organen. De oorzaken van het ontstaan ervan zijn divers, en een van de meest voorkomende is oxidatieve stress, het resultaat van de inwerking van gevaarlijke vrije radicalen. Hun destructieve invloed op het hele organisme moet onmiddellijk worden tegengegaan door in onze voeding producten te introduceren die vol zitten met antioxidanten, ook wel antioxidanten genoemd.
Contents
Wat zijn vrije radicalen en hoe vallen ze ons lichaam aan?
De voordelen van antioxidanten voor onze gezondheid zijn legio, en we zullen er hieronder dieper op ingaan. Maar eerst moet men weten wat hun antagonisten zijn, d.w.z. de vrije radicalen waartegen zij voortdurend moeten vechten.
Onder vrije radicalen, ook Reactieve Zuurstofatomen (ROS) genoemd, verstaan wij zuurstofatomen die als gevolg van diverse processen één elektron hebben “verloren” dat zich normaal in hun laatste baan bevindt. In een dergelijke situatie gaat het atoom zich “agressief” gedragen, op zoek naar dit ontbrekende elektron, en wil het verstoorde evenwicht herstellen. Daartoe valt het naburige zuurstofatomen aan, en door hun een elektron te ontnemen, brengt het een soort “kettingreactie” op gang, waardoor in het menselijk lichaam steeds meer vrije radicalen worden geproduceerd, die zich in snel tempo vermenigvuldigen. Een ander zeer ernstig gevaar is dat zij in veel gevallen niet alleen verdere zuurstofatomen beschadigen, maar ook eiwitatomendie essentieel zijn voor de gezondheid.
Oorzaken van vrije radicalen
Een van de hoekstenen van onze goede gezondheid is dan ook het voortdurende evenwicht tussen de hoeveelheid vrije radicalen en de antioxidanten die ze bestrijden. Er zijn vele oorzaken voor de vorming van deze gevaarlijke moleculen, waarvan wij er helaas zelf een aantal zijn, en de meest voorkomende oorzaken zijn:
- onjuiste voeding die leidt tot sterke verstoringen van de stofwisselingsreacties die in het lichaam plaatsvinden, overheerst door uiterst schadelijk sterk verwerkt voedsel dat het natuurlijke oxidatie-evenwicht snel verstoort;
- langdurige blootstelling aan UV-straling;
- luchtvervuiling zoals smog;
- leven in constante stress, wat het lichaam zowel geestelijk als lichamelijk ruïneert;
- alcoholmisbruik, dat vaak onherstelbare schade toebrengt aan de gezondheid;
- dwangmatig roken;
- het nemen van bepaalde medicijnen zonder voorafgaand overleg met een arts;
- gebrek aan een goed slaap-waakritme, problemen met inslapen en slapeloosheid;
- te zware fysieke training, vooral krachttraining, waarna het lichaam veel tijd nodig heeft om te herstellen.
Ziekten veroorzaakt door een teveel aan vrije radicalen
Al deze oorzaken, die een snelle toename van vrije radicalen veroorzaken, zijn tegelijkertijd verantwoordelijk voor het ontstaan van vele ziekten, waarvan de gevaarlijkste verschillende soorten kanker zijn. Bovendien kunnen deze ongepaarde atomen, die door het lichaam reizen en onze DNA beschadigen, ook de oorzaak zijn van kwalen als
- hart- en vaatziekten, met name atherosclerose, hypertensie, hartaanvallen
- beroerte;
- Alzheimer en Parkinson ziekte;
- oogproblemen zoals cataract;
- huidziekten, eczeem, psoriasis, acne;
- versnelde, vroegtijdige veroudering van de huid;
- gastritis of duodenitis;
- nierfalen;
- chronische pancreatitis
- artritis;
- stadium I en II diabetes.
Antioxidanten, een barrière tegen ongepaarde zuurstofatomen
Zoals u uit de bovenstaande voorbeelden kunt zien, is het onmogelijk de destructieve werking van een teveel aan ongepaarde zuurstofatomen te negeren, die soms een ware ravage aanrichten in ons lichaam. De enige doeltreffende bescherming daartegen is de aanvoer van de juiste munitie, namelijk anti-oxidanten, dus antioxidanten. Dit zijn chemische verbindingen die niet alleen de effecten van vrije radicalen afzwakken, maar ze ook uit het lichaam verwijderen en zo onomkeerbare schade aan cellen voorkomen.
De antioxidanten die in ons lichaam werkzaam zijn, kunnen in twee groepen worden verdeeld, die zich onderscheiden door de manier waarop en de plaats waar ze worden geproduceerd:
1. endogene antioxidanten
Zoals de naam al zegt, op natuurlijke wijze door ons lichaam gesynthetiseerd, waaronder de volgende verbindingen:
- co-enzym Q10, dat lipide-oxidatie tegengaat en zo de celmembranen beschermt, een bestanddeel van vele anti-ageing cosmetica en de huid weer stevig en elastisch maakt;
- glutathion, dat het lichaam op cellulair niveau ontgift en alle stoffen verwijdert die de gezondheid bedreigen;
- alfa-liponzuur, dat niet alleen vrije radicalen wegvangt, maar ook de effecten van andere antioxidanten, zoals vitamine C, versterkt;
- bilirubine, dat ook een sterk ontstekingsremmend effect heeft, en een hoger gehalte ervan in het bloed beschermt beter tegen longkanker, die onder meer wordt veroorzaakt door dwangmatig roken;
- l-Carnitine, een chemische verbinding die ook bekend staat om haar eigenschappen bij gewichtsverlies, is betrokken bij het transport van cellulaire vetten naar de mitochondriën, waar ze in energie worden omgezet;
- melatonine, dat ook helpt bij slaapproblemen, verlicht staten van hoge nerveuze spanning, met inbegrip van symptomen van stress, en helpt u te ontspannen en volledig tot rust te komen.
2. exogene antioxidanten
Stoffen die ons lichaam niet of in onvoldoende mate zelf kan produceren, terwijl ze net zo noodzakelijk zijn om vrije radicalen te neutraliseren. Daarom moeten zij van buitenaf worden aangevoerd, meestal via voedingsmiddelen of voedingssupplementen die deze stoffen bevatten, en deze stoffen omvatten:
Vitamine A
Ook retinol of betacaroteen genoemd, een van de belangrijkste stoffen voor de gezondheid, waarvan het gebrek zich uit in gezichtsstoornissen, een verzwakte immuniteit, broosheid en breekbaarheid van het haar, wat zelfs tot kaalheid kan leiden, een droge huid en een verhoogde vatbaarheid voor ziekten, eczeem of acne.
Vitamine C
Een bekend ascorbinezuur, veel gebruikt in de geneeskunde en de cosmetica, een van de sterkste natuurlijke antioxidanten, die de activiteit van andere vitaminen, bijv. vitamine E, ondersteunt, de bloeddruk regelt, de werking van het hart en de gehele bloedsomloop bevordert, het cholesterolgehalte LDL in het bloed verlaagt, verantwoordelijk is voor de synthese van collageen, de wondgenezing versnelt, de immuniteit verhoogt.
Vitamine E
Volgens veel specialisten is het de sterkste antioxidant, ook wel de “jeugdvitamine” genoemd, die de grootste bescherming biedt tegen oxidatieve stress, het verschijnsel aggregatie, d.w.z. het samenklonteren van bloedplaatjes, voorkomt en zorgt voor een goed cholesterolgehalte. Bovendien ondersteunt het het gezichtsvermogen, verbetert het de spierwerking, waardoor intensievere lichaamsbeweging mogelijk wordt, wat noodzakelijk is in de strijd tegen overgewicht, en hydrateert en smeert het de huid, waardoor de verouderingsprocessen worden tegengehouden.
Polyfenolen
Stoffen die het risico op kanker aanzienlijk en snel verminderen, de werking van het hart, de bloedsomloop en het immuunsysteem verbeteren, de bloeddruk reguleren, de wanden van bloedvaten afdichten, antibacteriële, antivirale en schimmelwerende eigenschappen hebben.
Mineralen
Zink, dat essentieel is voor gezond haar, huid en nagels; koper, dat, hoewel aanwezig in minieme hoeveelheden, noodzakelijk is voor de goede groei van bloedvaten en immuuncellen, en helpt energie op te slaan in de mitochondriën; selenium, dat de schildklier ondersteunt en over- of onderactiviteit ervan voorkomt, evenals pancreatitis en pijn die gepaard gaat met ontstekingsaandoeningen van de gewrichten.
Flavonoïden
Nog een antioxidant die noodzakelijk is voor het behoud van een volledige gezondheid op lange termijn, in dit geval van plantaardige oorsprong met een veelzijdige therapeutische werking. Zij versterken door ziekten verzwakte bloedvatwanden, gaan hinderlijke allergiesymptomen tegen, bestrijden naast vrije radicalen ook virussen, helpen gifstoffen uit het lichaam te verwijderen door een diuretische werking, en verhogen de absorptie van vitaminen en andere voedingsstoffen.
Antioxidanten in de voeding, welke producten bevatten ze
Dus als we de negatieve effecten van vrije radicalen voelen, moeten we onmiddellijk ons dieet veranderen, zorgen voor de aanwezigheid van producten met bewezen antioxiderende eigenschappen. In tegenstelling tot wat men zou denken, is het samenstellen van zo’n nieuw menu niet moeilijk, informatie hierover is gemakkelijk te vinden op websites gewijd aan een gezonde levensstijl, of we kunnen altijd een arts of diëtist raadplegen. De lijst van producten die ons, volgens de aanbevelingen van specialisten, tegen oxidatieve stress beschermen, moetabsoluut bevatten:
- vers fruit en verse groenten, de rijkste bron van de hierboven beschreven vitaminen en flavonoïden, en de meeste daarvan zijn te vinden in rode paprika, spinazie, broccoli, peterselie, bloemkool, aardappelen, uien, tomaten, sinaasappelen, frambozen, citroenen, grapefruits of ananassen
- peulvruchten, zoals erwten, tuinbonen en bonen, die grote hoeveelheden van het waardevolle zink bevatten;
- dierlijke producten, zeevis, makreel, sardines, lever, vlees van gevogelte,zuivelproducten en eieren, die het lichaam voorzien van co-enzym Q10, polyfenolen en vitamine A;
- Noten, hazelnoten,walnoten enparanoten, die op hun beurt selenium en zink bevatten;
- plantaardige vetten, maar alleen gezonde, bijvoorbeeld kokosolie, waarin we naast vitamine A en E ook waardevolle meervoudig onverzadigde vetzuren Omega – 3 vinden, die goed zijn voor ons hart;
- groene thee, die niet alleen bevorderlijk is voor een snelle gewichtsvermindering, maar ook een andere bron van polyfenolen is, en de antioxiderende werking wordt ook aangetoond door de Paraguayaanse hulst, die zo populair en gezond is yerba mate. Grote hoeveelheden alcohol worden afgeraden, maar af en toe een glas droge rode wijn helpt ook om de vrije radicalen kwijt te raken;
- Volkoren granen, volkoren donker brood, volkoren pasta, zilvervliesrijst, gort en zemelen, zonder welke wij niet kunnen zorgen voor het juiste gehalte aan antioxidante mineralen en voedingsvezels, die noodzakelijk zijn voor een goed verloop van alle spijsverteringsprocessen.
Bronnen:
- https://www.healthline.com/health/oxidative-stress
- https://www.healthline.com/nutrition/foods-high-in-antioxidants
- https://www.healthline.com/nutrition/antioxidants-explained